Brugge en de president

’t Is nog tussen donkeren en klaren, woensdagochtend. Op de radio diept Vivaldi zijn schoonste viooltje op om mij op te vrolijken en intussen dampt mijn thee uitnodigend. Het nieuws komt er aan. Nieuws van over de oceaan. Mensen in een ver land kozen een nieuwe leider. En inmiddels kennen ze zijn naam. Zo vroeg op de dag ben ik doorgaans weinig spraakzaam, dus het valt amper op dat ik stil word van wat ik hoor.
Kwam ooit een president uit dat land hier in Brugge langs? Neen, en in de eerstkomende jaren mag dat alvast zo blijven. En wat met de verzamelaar? Een affiche in zijn collectie die verwijst naar presidenten? Dat vergt even zoeken, maar ja dus. Dik veertig jaar geleden was er die tentoonstelling in de Bank Brussel Lambert. Toen huisde die nog in een pand op de Markt, vandaag haal je daar spullen in ’t Kruidvat.

Nog eens twintig jaar eerder, in de herfst van 1963, werd in Dallas, Texas, John Fidzgerald Kennedy van het leven beroofd door een gek met een geweer. Twee jaar eerder was de jonge politicus door zijn landgenoten verkozen tot president. Na die aanslag zou de schokgolf die door zijn land en de wereld ging nog lang, heel lang nazinderen.
Dat maakt het aannemelijk dat twee decennia later iemand het plan opvatte om een tentoonstelling op te zetten. Een tentoonstelling over Joseph en Rose Kennedy en hun familie. In de jaren zestig verloren zij niet enkel hun zoon John. Vijf jaar na hem werd ook zijn jongere broer Robert vermoord. Robert, ook hij droomde van het presidentschap. Dat land, zijn politiek, zijn wapengekte, in de Kennedy-saga kwam het allemaal samen. En vandaar dus, bij dat tragische jubileum, die tentoonstelling in het onthaalcentrum van de Brugse BBL.

Het initiatief stond op naam van de ‘President John F. Kennedy Foundation Europe’ en de schouders waarop die vereniging rustte, waren die van het Brugse echtpaar Eddy Neyts en Laurette Borny. Als jonge knaap raakte Eddy in de ban van het Kennedy-verhaal. De verzameling die hij daarrond opbouwde vormde de kern van de tentoonstelling. Die Kennedy-stichting met de plechtstatige naam werd overigens pas het jaar voor de expositie door hem in ’t leven geroepen. Wat het vermoeden kan oproepen, dat het initiatief stoelde op een weinig relevant eenmansproject. Maar dat is dan wel zonder Eddy’s connecties gerekend.

Want wie daagde op, daar in de BBL? Kathleen Kennedy, oudste dochter van Robert, kwam van ginderachter overgevlogen om in Brugge het lint door te knippen bij de opening van ’20 jaar na Dallas’.
En blijkbaar was Eddy Neyts vooraf grondig in de weer met lobbywerk want aan de opening van ‘zijn’ expositie ging een academische zitting in het Provinciaal Hof vooraf. Met vooraan op de eerste rij, naast de Kennedy-dochter en het echtpaar Neyts, onderwijsminister Daniël Coens en een handvol andere toendertijd prominente figuren. De opbrengst van de expositie – ruim 100.000 Belgische Frank was toen een niet onaardig bedrag – werd overgemaakt aan het toenmalige Brugse ‘Home voor daklozen’.
De expositie in dat bankfiliaal ligt inmiddels vier decennia achter ons. De in het collectieve geheugen gegrifte moord op John F. Kennedy alweer zestig jaar. Na hem passeerden elf presidenten de revue. Enkelen verlegden stenen in de rivier die geschiedenis heet. Sommigen raapten een steen die hun land en de mensheid vooruithielp. Anderen namen het minder nauw met het kiezen van stenen.
Voorzichtig sijpelt nevelig daglicht de keuken in. De radio vertelt verder over wat gaande is, ginder in dat land. En ik denk aan woorden van John F. Kennedy, woorden die hem overleefden.
Neen, die Kennedy was geen heilige. Stond als president aan de wieg van wat de desastreuze Vietnam-oorlog zou worden. En of heiligen hoog oplopen met Kennedy’s – volgens sommigen megalomane – plan om mensen naar de maan te sturen?
Maar wat hij zijn landgenoten op het hart drukte als pas verkozen president …
“Ask not what your country can do for you … ask what you can do for your country!”
Straks geeft weer iemand zo’n inhuldigingstoespraak. Het is wachten op één woord dat zelfs maar in de schaduw komt van wat toen werd uitgesproken.
En al klinken ze redelijk melig, we horen ze te koesteren, die woorden. In dat land aan de overkant, maar evengoed elders op deze aardbol. En hier bij ons.
In mijn tuin wijkt traagjes de ochtendnevel, de kalende berk kijkt reikhalzend uit naar een nog weifelende zon. De opmaat voor een milde herfstdag.