Zullen wij het een keer hebben over ons zondige leventje?
‘Arme zondaars’, zegt het u nog iets? Doet ‘Bid voor ons, arme zondaars’ ergens licht schijnen in uw memorie, dan is het aannemelijk dat u al redelijk wat jaren op deze aardbol vertoeft. Lang genoeg om u de tijd te herinneren toen elke brave katholiek die woorden prevelde, bij tijd en wijle. Maar zoals de uitdrukking ‘bij tijd en wijle’ weg deemsterde uit ons woordenarsenaal, zo verging het ook dat gebedje, het aloude Weesgegroet.
De godvruchtige lieden die mij in mijn kindertijd omringden waren geen pilaarbijters, tussen soep en patatten werd wel een keer lacherig gedaan over wat de pastoor had verteld in de zondagspreek. Maar de katholieke waarden in twijfel trekken, ho maar! Pas later, de schoolbanken van het dorpsschooltje ontgroeid, gingen we dingen in vraag stellen. De mompelende, al wat verschrompelde pater van wie we godsdienstles kregen probeerden we wat graag in ’t nauw te babbelden. Neem nu die hoogdag, midden augustus, Onze Lieve Vrouw Hemelvaart. Iemand in de klas wist te zeggen dat in de bijbel niks te vinden is over die hemelvaart van Maria. En gij nu! We werden er niet katholieker door, maar leerden wel dat gelijk hebben en gelijk krijgen niet altijd synchroon lopen.
Bent u zo’n medemens die makkelijk de schouders ophaalt bij ‘geloofsdingen’? ’t Is u van harte gegund. Ook deze jongen leerde de waarde van het relativeren almaar hoger inschatten. Maar toch krijg je hem nog makkelijk mee bij een rondje keuvelen over de waarden des levens.
Het was dan ook niet enkel als verzamelaar dat hij deze week aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk een curieuze affiche opmerkte. Ook wat ze vertelde trok zijn aandacht. Ze had het over concerten op de hoogdag waarover wij het net hadden. Ook wie niet zo vertrouwd is met oude muziek weet, het ensemble Currende en het dirigeerstokje van Erik Van Nevel staan garant voor meerstemmigheid van het betere soort. En dus begeeft uw dienaar zich op zondag nog een keer ter kerke. Al gaat het om muziek met een heel serieus elan.
De affiche toont een schilderij uit de genoemde kerk, het is van de Brugse grootmeester Adriaen Isanbrant. De Heilige Maagd, omringd door zeven taferelen, de ‘Zeven Smarten’. Smarten? Zeven? Welja, zeven sombere momenten uit haar leven. Het lijden van haar Zoon komt daarbij uiteraard uitgebreid in beeld. Weet je waar je die zeven droefheden nog kan zien? Bij de kapel van Onze Lieve Vrouw van ’t Boompje, op Sint-Andries. Een kapel, beeldschoon omringd door een aureool van oude bomen en alleen al daarvoor een bezoekje waard. Bij die kapel is een tuin met daarin acht bakstenen zuiltjes. Vakkundige voorstellingen van die Zeven Smarten. En op dat achtste zuiltje, wat staat daarop? Warempel, de Hemelvaart van Onze Lieve Vrouw!
Vraagt u naar wat rest van al het paapse dat de schrijver van dit stukje als kind meekreeg, dan verzint hij maar moeizaam een antwoord . Of toch, een poging.
Misschien is de kapel van ’t Boompje in Sint-Andries u niet bekend maar passeert u er wel een keer langs de Gistelse Steenweg. Wel, niet ver van de Platse zie je vlakbij het Boeverbos een ander kapelletje. In heel Brugge vind je niet één ander bouwwerk dat sinds lang zo is scheef gezakt. De scheve kapel van Sint-Andries, men komt er met schroom over de drempel, benauwd dat elke stap die men zet het bakstenen bouwwerkje finaal uit balans haalt.
Dus op de vraag hoe het gesteld is met de fundamenten van al dat katholieke uit mijn kindertijd? Ewel, dit kadulle bouwwerk komt aardig in de buurt.
En toch, op die zomerse hoogdag in Brugge’s grootste kerk genieten van polyfonie die me in hemelse stemming brengt, voor even, het is mij een waar genoegen. Om dan, eenmaal weer op de profane straatstenen, met gulzige goesting terug te keren naar dat zalig zondige leventje van ons.
Over OLV Hemelvaart, eerst deze correctie: de juiste term is niet Hemelvaart maar Tenhemelopneming. (alleen God kan beslissen hemelwaarts te varen, OLV niet: ze werd door Gods wil opgenomen). Het dogma (daterend van 1950) werd nadien soms omschreven als een “kerkelijk bedrijfsongeval” of als “galopperende mariologie”. Maria werd steeds vereerd om haar dienstbaarheid: ” ik ben de dienstmaagd des Heren, mij geschiede naar uw woord”. Ze cijferde zich weg, en verwees steeds naar haar goddelijke zoon. Op onze dagen wordt het dogma vaak als volgt uitgelegd: Maria is een icoon van Gods genade: wie naar haar kijkt, wordt naar de levende God getrokken. Richting hemel dus. (sommige “ervaringen, twijfels of mysteries” zijn zo groots, dat ze slechts met metaforen te vatten zijn)
Meneer Simoens, bedankt voor de aanvulling!
Duiding vanuit academische kringen, daar kunnen we weinig tegen in brengen, natuurlijk, en we leren nog altijd graag bij! En dat terwijl hier in onze Brugse wijk een school – bij uitstek de plek om bij te leren – de naam ‘Onze Lieve Vrouw Hemelvaart’ draagt, maar dat is u ongetwijfeld bekend.
Trouwens, of bij ons op school die pater destijds die informatie meegaf, ik meen het te betwijfelen. Was dat wel zo geweest, dan had ie een punt!
De Tenhemelopneming van Maria was een visualisering (beeldspraak) van de Bijbelse woorden: “wie zichzelf verheft, zal vernederd worden; maar wie zichzelf vernedert, zal verheven worden”. Een boodschap waarin ook niet-christenen zich zullen herkennen, toch? Zie ook in de mis: “ik ben niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen” (een zin die door veel priesters per abuus vaak verkeerd wordt uitgesproken (zonder dat de dommelende “massa” het merkt): ik ben niet gekomen om te dienen, maar om gediend te worden …
Inderdaad een heel schone ligging, Onze Lieve Vrouw van ’t Boompje. In vroeger tijden was er elke meimaand een belangrijke processie naar die kapel …
Veel dank voor het uitstekende artikel en de “aanvullende” interessante commentaren.
Ook komende uit zo’n zeer kqtholiek nest, ik vermoed dat mijn moeder katholieker was dan de paus…..moest ik als kleuter ook mee op bedevaart naar dat “OLV van ’tboompje ” al zingend vanaf de kerk van Kristus Koning tot daar, en geen haar op mijn hoofd die wist waarom men dat eigenlijk deed……later heb ik dit gebouw menigmaal gebruikt om te schuilen als ik vrijde,
met godsvrucht omdat het buiten veel te koud was en ’thuis niets mocht dat niet “ZEDIG ” was.
Misschien is het het enige in de buurt die recht staat en is al de rest scheef?? Of misschien gebouwd in de richting van de tenhemelopneming?? Dat 1ste valt te checken, het 2de minder 😉
Wat een fundamentlistisch katholiek gedoe over een kapelletje. God beware ons dat de Taliban hier ooit voet aan wal krijgt. Zelf was ik misdienaar van 1955 tot ik in 1968 al aan de unief zat, maar bepaalde gedachtengoed wendingen gaan mij soms wel eens te ver.
Met ‘fundamentalistisch’ kom je met een wel héél zwaarwichtig adjectief aanzetten, Johny!
Een bedenking die ik graag leen van Willem Vermandere, die al zijn hele leven op zoek is naar gepaste woorden als ’t gaat over verhalen uit lang vervlogen tijden … “ ’t Moet niet waar zijn, ’t moet juist zijn … “
Met wat goeie wil hoor je ’t de bard zelf zeggen, met een flard klarinet van hem er achteraan …
hoi Pol, weeral een mooi verhaal bij dit prachtige plaatsje geschreven !
en al chance dat er bij dat scheve kapelletje geen smarten zijn uitgebeeld, anders waren het misschien “de scheve zeven ” smarten , aan iedereen nog een fijne avond . Gegroet , den bakker
En Pol; doe zo voort !
Even sta ik niet stil bij het kapelletje. Wel bij het begin van je verhaal: ‘arme zondaars’.
Toen ik een kind had gebaard moest ik naar de kapel van het ziekenhuis om vergiffenis te vragen voor mijn zonde. Wat ik niet begreep omdat de deken van mijn geboortestad bij mijn huwelijk gezegd had dat ik mijn echtgenoot altijd terwille moest zijn. Met het gevolg dat er kindje werd gemaakt. “Bid voor mij arme zondares”
Nu maak je ons nieuwsgierig, Ann … hoeveel jaren is dat geleden?
Ik ben helemaal niet katholiek en ging naar Staatsscholen, maar het Boompje is toch een van mijn lievelingsplaatsen. Waarom, mijn Engelse grootmoeder opgevoed door de papnonnen in Plymouth was wel katholiek en van Kristus-Koning naar het Boompje was een jaarlijkse leuke pelgrimage…want je had daar ook heel wat bosbessen
Afkomstig van de zeeje in De Panne was blijkbaar er alles wat losser dan in Veurne-stad en Ambacht toen ik in het OLV Collgege van Veurne zat. Dat kwam vooral tot uiting tijdens de jaarlijkse 3daagse retraite, waar de kustjongens naar de actuele normen gekleed rondliepen, die van stad Veurne in col en cravat, en die van verderop met de afgedragen kledij van grote broers. En toch was er heel het jaar lang geen onderscheid.
We gingen allen samen te voet op bedevaart naar Izenberge, maar dat waren dan ook andere tijden en andere zeden. En Willem was één van ons via zijn schoonfamilie, een scoutsnest.