Horen, zien en … Spermalie

Wat wij ons uit onze prille levensjaren herinneren, is het vooral wat we zagen of eerder hetgeen we  hoorden? Of gaat het om geuren? Zintuigen laten mekaar zelden los, in onze memorie zal dat ook wel zo zijn.
Ergens in de verste uithoek van mijn herinneringen ben ik het ukkie dat liefst achter moeders rokken aan loopt. Mijn ma en ik staan op de koer bij de achterdeur van het huis. Ik, veilig dicht bij haar, de twee mannen die langs komen ken ik niet. Tussen ons in staat, op de grijze tegelvloer, iets wat op een buitenmaatse dokterstas lijkt. De tas staat open, ze steekt vol met allerlei flesjes en potjes. De ene meneer voert het woord, hij vertelt mijn moeder wat hij allemaal te koop aanbiedt, van alles voor madammen, parfum en van die dingen. Uit zo’n flesje laat hij mijn ma een zoete geur opsnuiven. Ik wil ook even ruiken maar de man ziet het knaapje aan zijn voeten over ’t hoofd, letterlijk.

Het ‘blindenbloempje’ …
meer ‘verbloemend’ kon het niet worden. Maar ’t was goed bedoeld … ‘ten bate van onze meest beproefde broeders, de blinden‘.

De andere meneer staat erbij, zegt amper iets. Daarom kijk ik ietwat schuw naar hem op. Maar vooral om de manier waarop hij ons vanachter zijn wel heel donkere bril niet lijkt aan te kijken. Heeft hij een witte wandelstok bij?
Het is de eerste keer dat ik met een blinde in contact kom. Een venter die van deur tot deur ging, met in zijn gezelschap een blinde man. Een zinnige tijdsinvulling voor iemand met een visuele beperking? Of had het, in plaats van met integratie en betrokkenheid, eerder iets van een stout trucje? Werd hier slim ingespeeld op de compassie van de klant?
Zoals ik mijn ma heb gekend, is dat die middag zonder twijfel gelukt. De vreemde mannen waren weer weg, mijn ma vertelde aan mijn vader dat ze, terwijl de verkoper in zijn auto wisselgeld haalde, even in de tas rommelde, kijkend of ze nog wat kon gebruiken. Ze had dat nadrukkelijk gezegd aan de blinde meneer.
‘Die mens hoorde mij bezig maar zag het niet, ‘k wou hem gerust stellen dat ik niet stiekem iets wegnam. ’t Zijn toch echt wel dutsen, hé, zo’n mensen!’
Da’s wat je bijblijft. Ik zie ze staan, die mannen. En ik hoor mijn moeder rammelen met doosjes en flesjes. Alleen de geur is mij, hoe kon het anders, ontgaan.

Een aankondiging van het Brugse Spermalie, een niet nader omschreven ‘tentoonstelling en revue‘, die doorging in het Instituut Heilige Familie in Ieper.

Vele levensjaren later komen mijn vrouw en ik en een kennis van ons langs in het Arentshuis. Er loopt een tentoonstelling over hulpmiddelen voor mensen met een visuele beperking, ‘De wereld binnen handbereik’. In het deel van mijn leven dat zich afspeelde tussen die middag in mijn kindertijd en dit museumbezoek, is één en ander omtrent visuele beperkingen mij enigszins vertrouwd. Mijn wederhelft bracht haar hele beroepsloopbaan door in Spermalie, het instituut dat voor deze tentoonstelling een flink deel van zijn archief naar het Arentshuis overbracht.
Maar toch kom ik hier verrassende verhalen te weten over wat in ’t verleden allemaal aan hulpmiddelen werd bedacht voor en door blinden en slechtzienden. Didactische spullen waarbij horen, voelen en ruiken het zien compenseren of daar toch toe bijdragen. Wie weet, liep die meneer wiens zwijgzame blik me destijds verontrustte ooit school in Spermalie. Dan benutte hij misschien wel ’t één en ander van wat hier vandaag getoond wordt.
Terug buiten, houden we even halt op het bordes van het museum. Met forse tred komt een paard met koets door de poort van het hof van Arents. Mijn vrouw en ik zien en horen ze. De vriend die ons vergezelt, tikt even ritmisch met zijn blindenstok op de arduinen stoep en lacht: ‘Ik hoor ze en ruik ze!’

De tentoonstelling ‘De wereld binnen handbereik‘,
loopt tot het laatste weekend van augustus in het Arentshuis.

This entry was posted in Het Brugge van nu, Het Brugge van toen. Bookmark the permalink.

8 Responses to Horen, zien en … Spermalie

  1. Saar says:

    Brugge en zijn ’twee Spermalies’, het is en blijft een bijzonder merkwaardig èn bijzonder verwarrend verhaal. De hotelschool en het instituut, twee werelden met dezelfde naam, en dan ook nog een keer vlak in elkanders buurt …

  2. Dag Pol en Brigitte,

    Altijd leuk om je wekelijkse commentaar bij affiches te lezen. En interessant, maar in het geval “Spermalie” niet helemaal ok. In 1840 werden de oude Spermalie-abdijgebouwen in Brugge aangekocht door Charles-Louis Carton. Hij organiseerde er een bewaarschool, een tehuis voor alleenstaande dames en een pensionaat voor meisjes. Het werd bestuurd door de zustercongregatie die hij in 1836 had opgericht samen met een instituut voor doven en blinden en doofblinden, gelegen aan de Spiegelrei. In 1868 verhuisde dit instituut naar de Snaggaardstraat,op de gronden naast de Abdijgebouwen. In 1954 werd het pensionaat omgevormd tot de huidige Hotel- en Toerismeschool. In 2006(?) werd de vzw De Kade opgericht, een koepelvzw van Het Instituut, Het Anker en De Berkjes. Meer info op de website . DeKade en de Hotelschool zijn volledig gescheiden vzw’s ontstaan uit dezelfde stam.

    • Pol Martens says:

      Piet, bedankt voor de ‘historische kadering’.
      Dat mijn tekst ‘niet helemaal ok’ zou zijn, zoals je schrijft, ontgaat mij.
      Was het mijn ambitie om de geschiedenis van Spermalie uit de doeken te doen, dan had mijn verhaal uiteraard een heel andere invulling gekregen.

      • Dries SIMOENS says:

        De Kade heeft ook de activiteiten overgenomen van “Marienhove”, destijds gevestigd Doornstraat 356 te Sint Andries. Marienhove was een pensionaat voor “moeilijk opvoedbare kinderen”. Het werd destijds geleid door pater Emiliaan (Marcel De Bie), maar hield in de jaren 1970 plots op van te bestaan. Weet iemand iets over Marienhove, en over de redenen om dat pensionaat over te hevelen naar De Kade eerst, het instituut Spermalie daarna?

  3. Koen Vanoosthuyse says:

    De School die ik gekend heb onder de naam Mariënhove bestaat nog steeds. Alleen is de naam van die school nu veranderd in “Het Anker”, dat dan weer samen met o.a. Spermalie, deel is gaan uitmaken van samenwerkingsverband “De Kade”.

    • Dries Simoens says:

      Dank, Koen voor deze info. Ik begrijp dat deze schaalvergroting heeft geleid tot verfijning van het educatief aanbod door een gedifferentieerde benadering voor steeds meer specifieke groepen.

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *