Van een onverhoopt kerstcadeau …

Of u hem ontwapenend grappig vond of alleen maar zielig, het maakt weinig uit. In beide gevallen hebt u Mr. Bean gekend, de onbeholpen maar o zo vindingrijke antiheld, alter ego van Rowan Atkinson. Ik dacht aan hem na mijn speurtocht op mijn zolder, op zoek naar oude papieren. Het soort papier waaraan zolders, althans die van ons, onderdak bieden. Dat was na een babbel met een vriendelijke dame, toen mijn wederhelft en ik even de temperatuur gingen meten op Wintergloed. Met het vrouwtje hadden wij het over kerststallen en dat soort tradities en zij vertelde over een tentoonstelling in de Saaihalle, al redelijk wat kerstmissen geleden. Iets met tekeningen over kerst, herinnerde zij zich vaag. En dan vraagt de verzamelaar zich meteen af of hij de affiche van die expositie in zijn collectie heeft. Bij ons thuis is mijn talent om dingen te vergeten genoegzaam bekend, maar gaat het om affiches, dan lijkt mijn geheugen ineens een tandje bij te steken. Zo wist ik ook nu meteen, die affiche heb ik niet.
Maar hola, later op de avond, een helder moment in die memorie van mij! Had die dame het over kersttekeningen? Van lang geleden? ’t Zal toch niet waar zijn, zeker!

De affiche van Philippe Vanderschaeghe …

Die zolder van ons herbergt dus, zoals ik net aangaf, nogal wat papier. Krijgt deze jongen van iemand een stapel affiches, dan steekt daar soms ook ander materiaal bij waar de milde schenker geen blijf mee weet. En waar je ook zelf niets mee aan kan. Maar wegdoen, neen dat hoort niet. Noem het ‘randverzamelen’. Of ‘zoldervullen’, ook goed. En zo dacht ik ineens aan één van die onbestemde mappen van daarboven. Misschien hield die wel verband met die tentoonstelling van toen.
Ooit bracht een spreekwoordelijk gunstige wind de map hier binnen. Een toemaatje bij een pak affiches die uiteraard een plaats kregen in mijn collectie. Eerlijk gezegd, ik keek maar vluchtig naar de tekeningen die erin staken, ze verwezen naar kerst, wat moet je daar verder mee?
De map schrikt wanneer ik na al die tijd haar strikken los maak. Wacht eens even, dat zijn niet zomaar tekeningen! Het zijn ontwerpen! Ontwerpen van affiches, stuk voor stuk, wel dertig tel ik er. Met keer op keer hetzelfde erop, ‘handelsgebuurtekringen’, ‘kerstshopping in Brugge‘ en ‘drukkerij Walleyn’. En op de verso-kant van elk ontwerp een naam, soms een adres. Geen twijfel mogelijk, dit zijn ingezonden werken voor een ontwerpwedstrijd! Werden die misschien ooit tentoon gesteld in de Saaihalle?
Twee dingen doet zo’n vondst met een mens. Het maakt je blij èn bijzonder benieuwd. Weten waar je op zo’n keren informatie kan vinden is handig en hier is dat ‘erfgoedbrugge.be’, de site waarop je moeiteloos door oude Brugse kranten bladert. Op naar 1986, het jaartal op één van de afficheontwerpen! En wat lees je? Dat in oktober van dat jaar de Brugse middenstand al wie dat wil een affiche laat ontwerpen die vertelt ‘dat Brugge ook in de wintermaanden heel wat shoppingmogelijkheden biedt!’. En omdat drukkerij Walleyn haar vijfenzestigste verjaardag viert, is zij sponsor van dienst. ‘Iedereen, van gevestigde waarde tot student en amateur’ mag meedoen, zo staat er. En een dikke maand later vind je in dezelfde krant een foto. Met daarop de organisatoren èn de winnaar. Philippe Vanderschaeghe, leraar aan de kunstacademie, zal overal in de stad zijn affiche zien opduiken, luidt het. En wat meer is, een selectie van de ingezonden ontwerpen, ‘waarvan de meeste op een kwalitatief hoogstaand peil’, wordt tentoongesteld in de Saaihalle! Zo ging dat dus.

Fernand Boudens, die vier ontwerpen binnenbracht.
Marijke Deweerdt

En achteraf? Tja, welke weg die nooit benutte kunstwerkjes aflegden valt niet te achterhalen. Tot ze na al die tijd een verzamelaar verrassen die niet eens wist dat hij ze in huis had.
Maar – en nu komt het strafste! – op die ontwerpen staan toch wel een paar bijzonder merkwaardige namen! Namen die klinken in het grafische wereldje. Sommige klonken toen al, die van Fernand Boudens, bijvoorbeeld, die vier ontwerpen binnenbracht. Anderen lieten later in hun loopbaan stof opwaaien. Sommigen behoorlijk wat stof, trouwens.

Zoals Marijke Deweerdt, in mijn collectie vind je een handvol degelijke affiches die in haar atelier in Sint-Michiels tot stand kwamen. Trouwens, Marijke benut meer dan alleen maar papier. Je vindt haar werk in Brugge ook gewoon ‘op straat’, op de gevel van woonzorgcentrum De Vliedberg, dat is vlakbij het AZ Sint-Jan. Die is sober gesierd met subtiele silhouetten van haar hand.

… en Guido Beuckels.

Op de kerstaffiche van Guido Beuckels lachen de Brugse torens ons toe, zoals hij ze ook in zijn Brugse strips laat opdraven. Guido is vandaag met zijn cartoons nog altijd vrolijk doende.
De wat ijle stijl van Benoit van Innis herken je in het broze ontwerp dat hij indiende. U kent geen werk van hem? Of toch, hier bij ons vind je van Benoit een tegeltekening bij één van de ingangen van het Jan Breydelstadion.

Benoit van Innis

Er zit zowaar ook iets bij van Ria Verhaeghe. “Dè Ria Verhaeghe?”, vraagt de kenner, “De kunstenares die haar werk vanuit haar atelier aan de Spiegelrei laat uitdeinen, langs Watou tot ver in het buitenland?”
Haar brave inzending van toen laat geenszins vermoeden dat het later zo’n vaart zou lopen.

Ria Verhaeghe

En in die map van mij vind ik ook iets van Fohan. Vanop een zolderkamertje in de binnenstad bouwde Hans Fonteyne een loopbaan uit als cartoonist. Om daarna de stap te zetten naar vooral abstracte schilderkunst. Zijn naam zindert na tot in galerijen in New York en andere wereldsteden.

En ook Hans Fohan.

Ergens op een zolder, tussen niet meer gebruikte keukenspullen en een paar vergeten stoelen stond een tekenmap waar je niet naar omkeek. Waarom zou je, meer dan wat tekenpapier stak er niet in. Tot je op een keer iemand hoort vertellen over een tentoonstelling in de Saaihalle.

En toen dacht ik aan Mister Bean. Herinnert u zich die ene sketch van hem? ’t Is eindejaar en de eenzame Bean wacht tevergeefs op wenskaartjes. Tot hij op ’t idee komt om er eentje naar zichzelf te zenden. Dolblij en verrast vindt hij de volgende ochtend in zijn brievenbus een kaart met nieuwjaarswensen! Voor alles is een oplossing, het is een geruststellende gedachte.
Dus mocht ik dit jaar van niemand een cadeautje krijgen, je weet nooit, dan wikkel ik de map van op zolder in geschenkpapier en zet ze ’s avonds aan mijn deur. Wat zal ik blij zijn, die ochtend, met al die welgemeende groeten van creatieve Bruggelingen!

This entry was posted in Het Brugge van toen, Over affiches verzamelen, Van feesten en vieren, Van schilderen en plaasteren. Bookmark the permalink.

7 Responses to Van een onverhoopt kerstcadeau …

  1. Annemie Lutters says:

    Van dit verhaal heb ik echt genoten.
    En het past perfect bij mijn eindejaarswensen, die ik gevonden heb in een boek van Kris Gelaude:
    ‘Al wat gebeurd is
    wordt herinnering.
    Maar in de plooien van het
    onverwachte
    ligt er altijd hoop gewikkeld
    om gaandeweg uit te pakken.’

  2. C. Baute says:

    Ik herinner mij die winnende affiche. En ook dat toen wat bedenkingen de ronde deden. Omdat de ontwerper bij het tekenen van ‘zijn’ kerstman heel erg geïnspireerd zou zijn door een model uit een oud boek met gravures of zo.
    Maar dat doet niets af van dit fijne kerstverhaal.

  3. Guido Beuckels says:

    Als deelnemende tekenaar heb ik toen van de organisatie nooit enige respons gekregen. Noch van de uitslag, noch van de expositie in de Saaihalle.
    “…..op de verso-kant van elk ontwerp een naam, soms een adres” … mogelijks ben ik toen vergeten om mijn adres op de achterzijde van mijn tekening vermelden.

    • Pol Martens says:

      Wel Guido, ik heb je creatie nog een keer opgediept uit die map en ja hoor, na al die jaren kleeft op de keerzijde een envelop met daarin jouw contactgegevens … Dat een affiche – toen meer nog dan vandaag – een efficiënte manier is om met een ruim publiek te communiceren, dat wisten de initiatiefnemers blijkbaar wel. De communicatie met de deelnemers aan hun wedstrijd liep dus minder vlot.

  4. Soutaer Filip says:

    Enig idee over het juiste jaartal? Een krantenartikel van….?
    Ik vermoed de jaren ‘80

    • Pol Martens says:

      Filip, de ontwerpwedstrijd werd georganiseerd – in het cursiefje verwijst de zinsnede ‘Op naar 1986, het jaartal op één van de afficheontwerpen’ ernaar – in het najaar van 1986. Er waren meer inzendingen dan degene die in het verhaal aan bod komen.

Een reactie achterlaten op Annemie Lutters Reactie annuleren

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *