Regionale radio, een blik achterom en vooruit

Achter mijn schouder klinkt gebabbel op tv. De stem van onze gouverneur? Ik sla er geen acht op, ben naarstig doende, schrijf zo’n stukje zoals er elke week eentje op deze blog terecht komt. De gouverneur klinkt morrend, maar dat overkomt die mens wel vaker, dus ook dat ontgaat mij. Maar dan zegt hij iets over lokale radio en da’s niet meteen wat je verwacht van Carl Decaluwe.
De gouverneur toont zich ontstemd om wat er gaande is bij Radio 2. Vindt het niet kunnen dat die zender straks in de ochtend geen volwaardig regionaal programma meer zou brengen! Het gerucht beroert de man en de vrouw in de straat èn onze provinciale roerganger! Meer heeft deze jongen niet nodig om affiches op te diepen … hier zit een verhaal in!

… de ‘Bonte dinsdagavondtrein’
die doorgaat op … een maandag!?

’t Gaat over radio, waar vind ik die map ‘communicatiemedia’? Met daarin, naast voor de hand liggende affiches, tot mijn verbazing ook eentje waarvan ik niet meer wist dat ze er was. Een affiche die mij ook in een andere zin verrast. Want kijk, ze gaat over de ‘Bonte dinsdagavondtrein’ die doorgaat op … een maandag!?

De teletijdmachine van professor Barabas voert ons meer dan zeventig jaar terug, helemaal tot in 1951.
De Hollanders zijn ons voor. Zij kijken al televisie, wij nog even de kat uit de boom. Pas over een paar jaar, in 1953, gaat hier te lande de NIR met televisie van start. Maar in hoeveel huishoudens vind je dezer dagen een televisietoestel? ’t Is nog altijd de radio die voor verpozing zorgt, voorwaar, hier èn bij onze Noorderburen!
Daar hebben ze een radioprogramma dat de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’ heet. Dinsdagavond is er hèt hoogtepunt van de radioweek! Vele jaren voordat Spel zonder grenzen en het Eurovisiesongfestival de kijker aan het scherm kluisteren, begeestert dat programma keer op keer heel radio luisterend Nederland. Als het enigszins kan, blijf je die avond thuis, want die show vol variété màg je gewoon niet missen!
En de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’ groeit uit tot een concept. Elke dinsdag nemen vanuit heel Nederland mensen de trein naar Hilversum. Waar ze bij het station worden opgewacht door een harmonieorkest dat hen onder vrolijke marsmuziek in stoet naar de radiostudio begeleidt. Een bomvolle zaal geniet er van een avond ‘voor elk wat wils’, en dat komt ook nog rechtstreeks op de radio!
Na verloop van tijd trekt het varietégezelschap van de ‘Dinsdagavondtrein’ ook op tournee en presenteert zijn show overal te lande, wat ook los van de radio zalen laat vollopen. ’t Moet zijn dat die Hollanders ook hier naam maken, want ze toeren ook door Vlaanderen. Ook in de Brugse stadsschouwburg komt de trein. Op een maandagavond, weliswaar.

Toen radio de kalender bepaalde, dat waren nog eens tijden, hé! Maar tijden veranderen en daar zorgt de kijkbuis voor. Leve het in den beginne nog braaf zwartwitte scherm! Al houdt de radio stand. Volgt een heel eigen parcours, want naast de ‘officiële’ zenders dagen ‘piraten’ op. Dat mag je behoorlijk letterlijk nemen, want ze komen vanop zee. Veronica, Noordzee, Caroline … zeezenders bepalen het geluid van de jaren zestig en zeventig en prikkelen onze puberverbeelding met een heroïsch kwajongens-imago.
Begin de jaren tachtig oogt, tegenover dat intussen tanende zeegeweld, het piratengehalte van de ‘vrije radio’ van om de hoek maar bleekjes. Maar al die niet te tellen lokale zenders van die dagen, op elke straathoek vind je wel

een illegaal stationnetje, bieden de liefhebber een onverhoopte buitenkans. De kans om zelf radio te maken! Hier bij ons groeit VBRO uit tot Brugs smaakmaker, al staat ‘vrije radio’ niet bij elke zender garant voor goede smaak.
En weet je wat? Zelfs uw dienaar bezondigt zich een tijdje aan het maken van radio! Hij maakt de start mee van een heel bijzonder Brugs projectje. Een handvol jonge gasten hebben met Radio Rolluik de ambitie om alleen de ‘betere muziek’ te brengen. Met ‘specialisten’ ter zake, eentje voor de nieuwste rockmuziek, iemand die een uur kleinkunst draait, er is een uur blues … We amuseren ons kostelijk, zijn er ons nauwelijks van bewust dat amper iemand luistert. Radio Rolluik is geen lang leven beschoren en mijn radioloopbaan blijkt even kort.

Lente 2011, Villa Bota viert zijn eerste verjaardag.

De teletijdmachine heeft haar werk gedaan, we keren terug naar het nu. In het digitale ‘luisterland’ is radio aandachtvrager tussen vele andere. En toch blijft het begrip ‘radio’ overeind. Elders èn dichtbij. Hier bij ons, bijvoorbeeld, lekker online, vanuit een pand bij het Astridpark, radio van jongelui voor jongelui. Met zijn naam, Villa Bota verwijst de zender, wat een vondst, naar den Botanieken Hof. ‘Villa Koningin Astidpark’ had ook gekund, maar klinkt net wat minder cool.

En ja, de ‘traditionele’ vrije radio’s blijven in de ether. VBRO en anderen, braaf erkend en braaf beluisterd. En Radio 2, waar naar verluidt straks het regionale ochtendprogramma op de schop gaat.

In Knack vertelde een paar weken geleden Dominique Willaert, geëngageerd schrijver en theatermaker, over zijn tocht door een deel van Vlaanderen, deze zomer. Waarbij hij gewone mensen vroeg naar hun gewone zorgen. Je verwacht hoogdravende conclusies van zo’n auteur. Maar helemaal terloops staat, midden het artikel, “Hier heb ik beseft dat mensen troost putten uit lokaal nieuws. Het is een stommiteit van de VRT om de regionale ochtendprogramma’s af te schaffen.”
De buurvrouw in de straat heeft er moeite mee, de collega van op ’t werk betreurt het, dat mag niet verbazen. Maar dat ook vanop het ‘culturele veld’ verontwaardiging klinkt mag dat misschien wel.
En hoort, bij monde van onze gouverneur is daar de stem van de politicus! Want komt ook de lokale politieker niet graag op de lokale radio? Om zijn of haar lokale boodschap te brengen, ’t zal wel zijn!
En is er ook niet dat verhaal over een knaap die de omgekeerde richting uit ging? Ooit als jongeling zijn draai gevonden bij een lokale vrije zender. En dan achter de microfoon beland bij een regionaal ochtendprogramma op de landelijke radio. Om uiteindelijk in een niet nader genoemde stad schepen te worden. Iets van cultuur of zo. Tot wat radio je allemaal brengen kan …
Jammer, misschien, dat Radio Rolluik het niet wat langer uitzong …

This entry was posted in Het Brugge van nu, Het Brugge van toen, Van Brugse politiek, Van zingen en spelen. Bookmark the permalink.

10 Responses to Regionale radio, een blik achterom en vooruit

  1. Johan De Caluwe says:

    Heel knap geschreven en heel graag gelezen ! Daarbij kwamen heel spontaan de mooiste herinneringen boven aan Alpenradio, toch een van de betere lokale omroepen die Brugge destijds had. En waar ik, in alle bescheidenheid, de “stiel” heb mogen leren met vallen en opstaan.

    • Pol Martens says:

      Johan, je herinnert mij zowaar aan Pol Meijer’s ambitieuze radio. Een Brugse vrije zender die zich wou en kon onderscheiden, zowel op het vlak van programmatie als bij de muziekkeuze die aan bod kwam.
      Heb ik het goed, was het motto van Alpen niet zoiets als ‘Muziek in één richting’?

  2. Johny RECOUR says:

    Wat mij als herinnering te binnen schiet, is dat wij in 1958 op een nieuw ‘SBR Expo model’ zochten naar een regionale zender die ook in De Panne te ontvangen was. Mijn verste souvenirs gaan teug tot een zeker ‘Radio Veltem’.
    En toen ik 10 jaar later op kot zat in Kortrijk, het prille begin van wat later Radio 2 zou worden met onder meer een programma van ‘Texas Kitty Prins’, Country & Western. Van Willy Lustenhouwer en nog andere stemmen. Maar bij gebrek aan beter was het ook Radio Luxemburg 208 en later de Zeezenders. Het was wachten op Norbert voor er een eigen regionale zender kwam die nog steeds, meestal, goed te ontvangen is.

  3. Richard Ranson says:

    De oude Snuffel in de Ezelstraat heeft ook een vrije, illegale radio gehad, Radio Kamiel. Iemand van de Revolutionaire Arbeidersliga (RAL), een ingenieur die als arbeider werkte, was zo slim om zo’n radio in elkaar te knutselen, periode 1980. De geluidscassetjes die gemaakt werden, zond Radio Kamiel uit van op verschillende plaatsen, onder meer op de zolder van Snuffel, waar een kleine zender stond, met gering bereik.
    Goed mogelijk dat daarmee niet eens de Brugse randgemeenten werden bereikt. Hoe dan ook, de politie greep in op het moment dat de uitzendingen zouden beginnen. De zender, een cassetterecorder, 2 platenspelers, 2 walkietalkies en persoonlijk materiaal werden in beslag genomen. Een paar mensen vlogen in de bak. Een geluidsfragment van de activistische Radio Kamiel vind je terug via http://vrijeradio.be/brugge.php
    Via deze link tref je overigens ook informatie aan over nog andere vrije zenders in regio Brugge.

  4. dries simoens says:

    Alweer iets dat Kortrijk van ons heeft afgesnoept, aldus de verzuchting van veel Bruggelingen in 1965 toen Leuven zijn West-Vlaamse universitaire afdeling in Kortrijk vestigde. “Alweer iets”: men zinspeelde er onder meer op dat Radio 2 West-Vlaanderen aan onze provinciehoofdplaats was voorbijgegaan ten voordele van Kortrijk. Men dient de zaken echter in de historische context te zien. In 1934 was “radio Kortrijk” opgericht door Robert Vandepitte, een priester die tijdens WO I aan het IJzerfront had gevochten, als brancardier. Eens de oorlog voorbij, werd hij lid van de Frontbeweging. Tijdens WO II moesten zijn uitzendingen worden gestaakt, en na de oorlog werd het als een evidentie beschouwd dat “radio Kortrijk” vervelde en door het NIR – de verre voorloper van de huidige VRT – werd overgenomen, om uiteindelijk Radio 2 West-Vlaanderen te worden.
    Volledig akkoord dat iedereen uit is op “lokaal nieuws”, en dat het schrappen van de ochtendlijke regionale programma’s een inschattingsfout was. Dat geldt voor alle media: toen een tiental jaren geleden De Standaard ook plaats maakte voor regionale pagina’s, moest de hoofdredacteur zich als het ware verdedigen – bijna verontschuldigen door erop te wijzen dat bijna alle buitenlandse kwaliteitskranten ook lokaal nieuws brachten.

  5. dries simoens says:

    Misschien heb ik te veel nostalgie, maar in de jaren 50 en 60 verschaften zelfs de “centrale” NIR-uitzendingen – op tv of via de radio – een gevoel van “nabijheid”, van vertrouwdheid.
    Er waren het kinderuurke, het uur van de soldaat, het godsdienstig halfuurtje, het uur ‘voor boer en tuinder’, het uur voor de automobilist, het talenuurtje ‘hier spreekt men Nederlands’, Penelope – het uurtje voor de vrouw, Tienerklanken – jongerenmuziek, de schooltelevisie … en verder vaste topics als ‘kijk uit’, verkeerstips door kolonel Paesschierrens en in de periode voor hem majoor Illiano. Het Manneke, en ‘Ukkel verwacht’…
    En op de radio, elke ochtend opnieuw ochtendgymnastiek en taaltips ‘voor wie haar soms geweld aandoet’ door doctor Marc Galle.
    Radio en tv ritmeerden voor een deel het leven, en toen bestond ook ‘de sprekende klok’. Toegegeven: het waren andere tijden…

  6. Wim Berteloot says:

    Met veel waardering heb ik de tekst gelezen. Een terechte analyse en aanvoelen.

  7. vandeplassche herman says:

    Ja Pol, we worden oud,hè.
    Groetjes,
    Herman

  8. Marc VDB says:

    Een mooi stuk, Pol!
    Beste groeten van bij een nog bestaande lokale, zeg maar gerust regionale, radio uit Deinze.
    Radio Tequila vierde ondertussen de 40e verjaardag!

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *