Brugge, zijn monumenten, zijn dierentuin

Een handvol gestrekte vingers houdt ze fier in de lucht wanneer ik haar vraag hoeveel jaar ze is. Haar mama verduidelijkt “Laura is almost five. It’s her birthday next week!” Ik kom het jonge koppel en hun kleine meid ophalen in het soort hotel waar een nachtje slapen mij redelijk wat gidsbeurten zou kosten. Maar ’t zijn vriendelijke lui waarmee ik straks op stap ga, da’s een aardig begin. En ze verwachten een rondleiding van drie uur, dan mag je aannemen dat hun interesse verder reikt dan pralines en kant, dus ook dat zit allicht redelijk goed. Alleen is er dat klein prutske. Drie uren achter een stadsgids aan slenteren, doorheen een drukke stad?
“She’s fond of animals!” geeft haar pa nog mee, dankbare tip voor een gids die zich in gedachten heel even in de haren krabt. Ze is dol op beestjes? Goed, dan vermengen we een duidende wandeling voor grote mensen met een dierentoer voor de jongedame. Benieuwd naar wat het wordt.
Beesten in Brugge? Op elke toeristische hoek kom je wel een paard met koets tegen. En bij ’t Minnewater de zwanen, die rond deze tijd trouwens hun nesten bouwen.
We komen langs de Groenerei, waar ik wel moèt vertellen over Fidèle. Spijtig, de goedmoedige labrador is niet meer. Zoals hij steevast flegmatiek lag te suffen op zijn kussen in dat open raam aan de overkant van de reie werd hij een soort mascotte van de stad. Geen toerist kwam er bootjesgewijs langs zonder hem op de foto te nemen. Maar enkele zomers geleden trok het brave beest voor goed naar de eeuwige hondenjachtvelden. Was hij er nog, dan had hij vast en zeker Laura’s hartje gestolen.

En dan zijn er natuurlijk ook nog afbeeldingen bij de vleet, al ogen die doorgaans minder vrolijk. Zo is er een ware inteelt aan klauwende leeuwen. Geen echte, weliswaar, wel op gele vlaggen hier en daar, en de stad zelf heeft een blauwe leeuw in zijn wapenschild. Op de Eiermarkt wordt dat wapen trouwens omklemd door een leeuw en een beer. Je weet wel, op die hoge pomp midden het pleintje. Dat monument verdient meer dan een opfrissing, menen mijn gasten en ik kan ze bezwaarlijk ongelijk geven. Vergelijk dat maar een keer met hetzelfde tafereel op de Burg, op de gevel van de Civiele Griffie.

En zoals het een fervent stadsgids betaamt, wijs ik af en toe ook op een gevelsteen waarop een beest prijkt. Bij het Huidenvettersplein, ik zeg maar wat, twee vissen boven een deuropening. En, echt waar, boven de deur van de Duc de Bourgogne melkt een boer zijn koe. En zo valt hier en daar nog wat verrassende fauna aan te wijzen.
Het koppel kwam helemaal uit Amerika, alleen maar om Brugge te verkennen. Ze komen ogen tekort maar verrassen mij met een onverhoopt ruime kijk op onze geschiedenis èn die van de wereld. Niet elke Amerikaan die er warmpjes in zit is opgetrokken uit hamburgers en Trumpisme.
En Laura? Die vindt het allemaal fijn. Marcheert blijmoedig en onvermoeibaar met ons mee terwijl we diervriendelijk verder wandelen, langs nog een paar pompmonumenten. De dolfijn in de binnentuin van het Groeningemuseum. Ze poseert als een volleerd model, goed voor een foto die laat uitschijnen dat het zeebeest haar zal opvreten. En in het straatje dat ook Groeninge heet, zie je een zwaanpomp. Daar wijst mijn welgemutste volgeling op het winkeltje vlakbij, waar in de deuropening sinds jaar en dag een manshoge, harige beer staat te pronken. Even aarzelt de kleine. “Is it a real bear?” Neen, meiske, gewoon een buitenmaatse knuffel! Ze kan haar pret niet op in het winkeltje propvol pluchen dieren. Daar wordt iets gekozen, geen ontkomen aan.

Verder wandelend denk ik ineens aan die ene expositie die momenteel loopt. Aarzel even om ze ter sprake te brengen. Je komt niet helemaal uit Florida overgevlogen voor een bescheiden tentoonstellingske in een plaatselijk stadsarchief. Maar er resten mijn gasten nog drie volle dagen om de stad te verkennen, dus misschien kan zo’n expositie nog wel in hun programma.

In het Engels is “East or west, home is best” vanouds een geijkte uitdrukking, het equivalent van ons aloude ‘Oost, west, thuis best’. En zodoende lukt het mij om hen te vertellen over de kleine maar aardige tentoonstelling ‘Oost, west, poot best!’. De lui van’t stadsarchief hebben een reeks verrassende, en bij momenten best aandoenlijke foto’s met huisdieren opgediept.
Je bent er in een half uurtje doorheen, maar ’t is het soort kleinoden dat een mens zijn dag goed maakt. En al helemaal als die mens open staat voor dierentoestanden.
Er waren wel al eerder een paar tentoonstellingen over huisdieren, sommige mochten er wezen. Andere zetten gewoon veel levende beestjes te pronk. Maar deze kreeg een ongewone invalshoek. Want de collectie waaruit voor dit initiatief werd geput is ‘Mendop’. Dat staat voor ‘Mens en dier op papier’.  Kort nadat Mendop een tweetal jaren geleden al eens aan bod kwam in een ‘Brugge in affiches’- cursiefje is de man wiens levenswerk het was, ons helaas veel te vroeg ontvallen. Jan Desmet is zijn naam. Een naam die bij al wie begaan is met huisdieren en de verhalen eromheen herinneringen oproept aan een minzaam mens.

Zijn project, het zorgvuldig archiveren en ontsluiten van documenten, foto’s en wat al nog omtrent huisdieren doorheen de tijd gaat ook vandaag nog door als vzw. En het Brugse stadsarchief draagt zorg voor de integrale, verrassend uitgebreide verzameling die Jan tijdens zijn korte leven opbouwde.
Je struint op de tentoonstelling langs een veelheid aan foto’s uit de oude, soms zeer oude doos. Met hier en daar een bedenking erbij, geselecteerd uit verschillende publicaties van Jan.Uw dienaar laat zich graag op sleeptouw nemen door elke beestenprent, elke dierenhistorie. Dat bij hem thuis een hond op hem wacht, is daar uiteraard niet vreemd aan.
Het verrast mij dan ook, dat ik uit één van de tekstjes opmaak dat de stichter van Mendop zelf … niet één dier in huis had. Hoe klonk ook alweer die forse bedenking die ik ooit hoorde? ’t Was ergens tussen pot en pint, maar desondanks een doordenkertje. “Wie echt van beesten houdt, neemt er geen in huis!”, dat was het. Louter rationeel beschouwt, valt daar iets voor te zeggen. Wat bewijst dat ondergetekende in het rationeel beschouwen der dingen niet zo bedreven is.
Laat het u dus niet verbazen dat hij zich amuseerde, op stap met die kleine madam die genoot van al wat beestjes betrof. En met haar ma en pa die ook nog het fijne wilden weten over onze stad en haar geschiedenis.
Op de terugweg willen mijn toehoorders graag nog even langs het Jan van Eyckplein. Omdat ze ergens lazen dat de oude havenstad Brugge zich daar toont zoals weleer. Dat vraagt wat bijsturing, maar ik ga er graag op in.

Trouwens, ’t kan niet op, voor het dierenmeisje heb ik daar zowaar nog twee beesten. De Brugse beer aan de Poortersloge kennen we allemaal, maar er torent nog eentje hoog op een geveltop bij het Tolhuis, als speelse inval van een bouwheer van lang geleden. Je vindt ze enkel wanneer je weet dat ze er zit, roerloos en in natuursteen gehouwen, die waakzame, grijze kat. Het vergt haviksogen om te merken dat ze een muis in haar muil houdt.
Op de arm van haar pa – je zou van minder moe worden – glunderen Laura’s oogjes nog een laatste keer. In de lobby van hun hotel drinken we nog iets. In een fluwelen zetel knikkebolt een meisje van vijf. Straks, in haar luxueuze bed, onder strak gestreken zijden lakens, droomt zij een hele dierentuin bij mekaar.

“Oost, west, poot best!”, de tentoonstelling, loopt nog tot eind mei in het stadsarchief op de Burg.
De toegang is gratis. https://www.brugge.be/nieuws/expo-oost-west-poot-best-het-stadsarchief