Vanuit zijn nis, hoog in het fronton van de imposante voorgevel van de Sint-Walburgakerk, kijkt het beeld van Franciscus Xaverius uit over het plein. Heel vriendelijk oogt de heilige niet. Misschien omdat alweer bijna vier jaar verstreek sinds ik de trappen van dit bordes op ging? Dat realiseer ik mij wanneer ik thuis op mijn pc de foto’s van die keer opzoekt.
’t Was beiaardier Frank Deleu die ik toen mocht vergezellen naar boven, de klokkentoren in. Een behoorlijke klim, want al is die toren een flink stuk minder hoog gebouwd dan oorspronkelijk in de zeventiende eeuw voorzien, toch verrast de route naar boven. Een comfortabele trap, denk je aanvankelijk, tot je jezelf een paar wankele ladders ziet op klauteren, helemaal tot bij de vier klokken die stilzwijgend wachten op een volgende gelegenheid om voluit te gaan.
Maar vanavond hoeft dat klimwerk niet, samen met een groep geïnteresseerden word ik in de kerk ontvangen door de burgemeester, een handvol mensen van de plaatselijke kerkfabriek en nog wat betrokkenen. De toekomst van de Sint-Walburgakerk, daarover zou het gaan, vanavond. Iemand die beroepshalve begaan is met dat soort projecten neemt het woord en geeft dat door aan de burgemeester. Die meteen het honderdtal opgedaagde belangstellenden geruststelt. De kerk wordt nièt ontwijd, verzekert hij.
Blijkbaar is er een vzw Sint-Walburga die zich daar druk om maakte. Even wordt het grappig wanneer Andries Van den Abeele, hoogbejaard maar nog immer strijdvaardig, de micro zowat uit de handen van onze burgervader ontfutselt om nog een keer de felle standpunten van die stichting op een rijtje te zetten.
Dan is het tijd voor een avondje inspraak-volgens-de-regels. Het publiek laat zich gehoorzaam in groepjes verdelen en het vervolg lijkt op de bezinningsdagen uit onze schooltijd. Een tijd toen ik met enige gretigheid meeging in dat soort ernst. Maar naar mijn aanvoelen gaan we hier en nu de al te schoolse toer op. Ligt het aan de belerende toon waarop de man vooraan één en ander aanstuurt? Ik blijk niet de enige die er zo over denkt. Sommigen gaan gewoon naar huis. Uw dienaar blijft nog, misschien steken we nog wat op.
Zo’n kerk, waar al een tijd geen zondagsviering meer doorgaat, alleen heel af en toe nog een doop, een huwelijk of een afscheidsviering, wat voor invullingen kunnen hier nog? En wat niet?
Zomaar een voorstel van ondergetekende. Misschien kunnen in dit huis zo’n formele momenten ook voor mensen die daar een seculiere invulling aan geven? Iets als een lentefeest of een vrijzinnig afscheidsmoment? Een brug te ver, menen mijn gespreksgenoten.
Maar dat Sint-Walburga een geschikte plek is voor concerten, daarover zijn we het roerend eens. Alle concerten? Hola, ineens is iedereen bij de les! ’t Moet wel hoogstaand zijn, hé! Volgt een afweging. Beethoven, Händel, laat maar komen!
Maar wacht, laten we een keer op verkenning gaan in ’t verleden. Dan blijkt dat dit gebedshuis al door meer en ruimere muzikale wateren zwom dan je zou vermoeden.
Vorig najaar. Op een avond zit in deze kerk aan de piano Craig Taborn. Het AMOK-festival brengt de man hierheen. Hedendaagse improvisatie, wie de dingen graag in vakjes wil zal het jazz noemen. Stemmige jazz. Meditatieve jazz, zo je wil. Maar wel jazz!
En van jazz gesproken, draaien we de wijzers van het belfort nog een eind verder terug, zo’n veertig jaar. Fernand Tamsin organiseert nogal wat muziekavonden in ’t Boudewijnpark. Will Tura is bij hem zowat kind aan huis. Maar dit keer strikt Fernand een wel heel grote vis! Op de vrijdagavond voor kerstmis wordt een bomvolle Sint-Walburgakerk ingepalmd door de stemmen van het legendarische Golden Gate Quartet! Afro-Amerikaanse meerstemmigheid van grote klasse!
In een bejaarde map vinden we een frommelig krantenknipsel. We lezen over een gedreven groep die een uitgelaten publiek meeneemt met zijn ‘negrospirituals’ – zo omschrijft men dat in die dagen. Er wordt uitbundig mee geklapt, gezongen dat het een lieve lust is.
Maar toch oppert de verslaggever een bedenking. “Wel vonden wij de inzet van het Trio Vanhaverbeke, dat overigens het Golden Gate Quartet professioneel begeleidde, allerminst aangepast aan de kerstsfeer.” Ja, de affiche heeft het over een ‘kerstconcert’, maar wat had de brave mens verwacht van de band van Roger Vanhaverbeke, één van de meest gerenommeerde bassisten die ons land heeft gekend? Een kerstpotpourri?
En we stoffen nog meer jaren af, die van ’t begin van de jaren zeventig van vorige eeuw. Een stel jongelui, prille twintiger Rolle De Bruyne is één van hun roergangers, pakken uit met een rebels plan dat het befaamde en beruchte Cactus Café zou worden. En omdat in die hippiedagen alles wat bij de tijdsgeest hoort uit Amsterdam komt, halen ze ginder een stel muzikanten op om in Brugge een sitarconcert te brengen. Het is de pastoor van Sint-Walburga, blijkbaar een mens met eigentijdse voelhoorns, bij wie die gasten terecht kunnen in zijn kerk met hun in Indië opgesnoven klanken.
Heus, beminde gelovigen en minder gelovigen, dit vrome huis wil niets liever dan open staan voor muziek. Muziek van vroeger èn van vandaag. En wat mij betreft, ook muziek van morgen. Heb ik het bij het rechte eind?
Ik sta weer buiten, de inspraakbabbel loopt op zijn eind en het wordt kil in zo’n avondlijke kerk. Voor wie het intussen lang genoeg duurt, is dat weinig inspirerend. Nog even kijk ik achterom naar de barokke gevel. Nu weet ik het zeker, ’t is met minachting dat Franciscus van in zijn nis op mij neerkijkt. Op die tegendraadse bezoeker en zijn toch maar weinig katholieke voorstellen.
Het was een hele opdracht om de voorstanders van het sluiten van de Sint-Walburgakerk voor de eredienst een nederlaag toe te dienen. Met de vzw Sint-Walburgakerk zijn we daarin geslaagd. De nieuwe kerkraad begon aan zijn activiteiten in een moeilijke Covid-periode.
Sinds vijf jaar worden weer vrolijk huwelijken en dopen en treurend uitvaarten gehouden. De kerk staat weer open voor muziekuitvoeringen, andere culturele manifestaties en tentoonstellingen.
Een bijkomende maar belangrijke activiteit bestaat erin deze ‘parel aan de kroon van de Werelderfgoedstad Brugge’ bij de bezoekers aan de stad beter kenbaar en toegankelijk te maken. Dit moet nog verder kunnen uitgebreid worden.
De tevredenheidsgraad van de toeristen die de weg naar de kerk nu al vinden, is zeer hoog, zoals de resultaten op Tripadvisor aantonen.
Met hartelijke groeten,
Dries Van den Abeele
Ondertussen decennia geleden zongen wij uit volle borst ‘negrospirituals’ mee en verzamelde ik ep’s, lp’s van onder andere Sister Rosetta Tharpe, wat toen bon ton was bij jeugdbeweging en studenten. Nu is de naam ‘negrospirituals’ voer voor racisme-wrevel, toen was dat een culturele ervaring te meer, zoals het uitgebreide gamma van Country & Western of nog meer, onder de huidige noemer “worldmusic”.
Idem dito voor het West-Vlaams Orkest op de affiche. Dirigent Dirk Varendock, ooit directeur-generaal bij de Société Belgo Anglaise des Ferry-Boats en ooit mijn ‘grote baas’. Die als Gentenaar, naast zijn job, ons klassieke muziek leerde waarderen.
Op maandag 18 maart waren wij, zoals je vermeldt, met een 110 Bruggelingen in de Sint-Walburgakerk om te bespreken wat de toekomst van die kerk kon zijn.
Dat Dries Van den Abeele de micro vroeg was terecht. Hhij was degene die, toen bekend werd dat het bisdom de kerk zou ontwijden en de toenmalige schepen van financiën van Brugge Boudewijn Laloo de kerk wilde verkopen, een oproep deed om dat te verhinderen.
Samen met Dries ben ik toen bij de toenmalige bisschop gegaan. En verkregen dat, als we een vzw Sint-Walburga zouden oprichten en samen met de kerkfabriek een toekomst zouden geven aan de kerk, hij die niet zou ontwijden. Zodat de stad Brugge ze ook niet zou kunnen verkopen.
De verdienste van die vzw met veel leden mag dus niet onderschat worden.
Dan is er de bijeenkomst van 18 maart, waar drie organisatoren de aanwezigen als een klas kleuters behandelden. Wat de meesten niet wisten was dat op een folder, die beperkt was rondgedeeld, stond dat de vergadering van 18u30 zou duren tot 21u30. En dat men niet vroeger de vergadering mocht verlaten….
Ik heb het uitgehouden tot 20u30, en toen was ook al meer dan de helft uit de kerk.
‘Afro-Amerikaanse meerstemmigheid’, negrospirituals, Indische klanken… Zie ik hierin de hand van priester Lucien De Wulf, destijds de pastoor van Sint Walburga, en voordien priester in zending in Congo, Cuba en Peru? Die, toen hij weer Bruggewaarts was gekeerd, aalmoezenier werd van het Europacollege, waarvan hij de studenten aansprak in het Engels, Frans en Spaans…
Wat de voorgevel van het kerkgebouw betreft … Ze is een perfecte kopie van de gevel van de Sint-Michielskerk te Leuven, destijds ontworpen door dezelfde pater Willem Hesius s.j.
In de Dijlestad wordt deze voorgevel aangeduid als ‘het altaar buiten de kerk’, wegens de vele altaarelementen die op die voorgevel zijn aangebracht. Is dat epitheton ook niet toepasselijk op onze Sint-Walburgakerk?
Dries, voor zover mij bekend is de Sint-Walburga een creatie van Bruggeling Pieter Huyssens, niet van Willem Hesius.
Nog maar eens heb je gelijk, Pol, alleen de Leuvense kerk is het werk van Willem Hesius.
Overigens ijvert ook daar een vzw voor de restauratie van het kerkgebouw én voor het behoud van diens eredienst-functie ‘als Vredeskerk’.
Nog ter informatie: de kerk – of beter: de wijze van discussiëren – is maandagavond ter sprake gekomen in de gemeenteraad (punt 10, minuut 47).
Nog een andere muzikale herinnering ivm onze missionarissen in Congo is de verwezenlijking van pater Guido Haazen die tijdens Expo 58 met zijn ‘Troubadours van Koning Boudewijn’ zijn ‘Missa Luba’ wereldbekend maakte.