Zo’n vooravond waarop ze in ‘t avondnieuws geen noemenswaardige hoofdpunten kunnen verzinnen, zo’n dag is het in die woonst van ons. En dus kan ik mijn bezigheid van de voorbije dag, het eindelijk opruimen van de zolder, karwei waar mijn wederhelft al zo lang om vraagt, aankondigen als betreft het wereldnieuws. Daar onder de pannen heerst voortaan orde in de chaos! Dankzij ondergetekende!
Bij het aanhoren van mijn trotse tijding verslikt zij zich net niet in het ijsje dat ze zich veroorlooft, na een middag van tuinieren, veranda schuren en avondeten bereiden. Soms legt deze jongen omtrent eigen bezigheden toch maar beter wat bescheidenheid aan de dag.
Bij zo’n ingrijpende reorganisatie als het ordenen van zolders diep je wel een keer dingen op waarvan je wist dat je ze in huis hebt, maar waar je in geen tijden nog aandacht aan besteedde. Zoals die koker waaruit ik een opgerolde strook vergeeld papier opdiep … een stamboom. De stamboom van haar familie.
Die is opgemaakt in verre dagen, toen informatica alleen bestond als moeilijk woord. Toen je alleen met het handmatig uitpluizen van archieven van steden, gemeenten en andere overheden je familieverhaal kon reconstrueren. Een verre naamgenoot van mijn huisgenote zette dat zoekwerk op zijn palmares.
Het uitrollen van het ellenlange blad leert mij dat hij de familielijn van mijn eega tot behoorlijk ver op de tijdslijn wist te achterhalen. In één riedel gaat het helemaal tot het einde van de zestiende eeuw. Dat is de tijd waarin voor het eerst parochieregisters werden aangelegd, die zijn daar misschien niet vreemd aan. En is de felle godsdienstherrie de schuld van het ontbreken van oudere, voor goed uitgewiste sporen?
Imposant oogt het wel, zo’n sliert van lijnen langs allerlei voorvaderen. Met keer op keer een wederhelft, een moeder die heel even een andere familienaam ter sprake brengt, waarna ze weer verdwijnt in de nevelen van de tijd. Zo gaat het met stambomen. Zolang het lukt om de dragers van de vaderlijke familienaam op te lijsten, maalt niemand om de moeders die kinderen op de wereld zetten. En niet zelden ook grootbrachten.
bestaat er ook zoiets als de ‘kwartierstaat’.“
Maar kijk, het kan ook anders. Want naast de traditionele stamboom bestaat er ook zoiets als de ‘kwartierstaat’, da’s een heel andere manier van kijken naar ons verleden.
Ha, deze jongen zal het u een keer deskundig expliceren? Welnee, hij is helemaal niet van familiekunde en dat soort expertises. Maar dat van die kwartierstaat, dat charmeert hem wel.
En misschien u ook. Want de aloude stamboom vertelt graag en uitsluitend over vaders en hun nakomelingen. Maar een kwartierstaat vertrekt vanuit één individu, uzelf, bijvoorbeeld. En gaat op zoek naar de vaders èn moeders van zowel uw eigen vader als uw moeder. En zo voort en zo verder, generatie na generatie. Een uitwaaierende kruin van mannen en vrouwen. Dat oogt pas ècht als een boom!
Maar goed ook, weet mijn huisgenote, dat de vrouwen langs die weg hun plek opeisen! Want allemaal goed en wel, mannekes, als ’t erop aan komt gaat het over het ‘vader’-land … maar we doen dat wel in onze ‘moeder’-taal!
Enigszins geruststellend ook, zo’n kwartierstaat, merk ik op. Want omtrent onze moeders bestaat doorgaans wel zekerheid. Maar of al die vaders altijd zijn wie ze denken te zijn, vader van hun kroost?
Onze babbel herinnert mij aan wat ooit werd verteld omtrent de parochieregisters waarover ik het net had. Het verhaal gaat, dat in sommige dorpen de pastoor niet enkel plichtsbewust elke doop, huwelijk of overlijden noteerde. Wist de parochieherder, biechtstoelgewijs, van een buitenechtelijk kind, dan werd ook dat nauwgezet bijgehouden. Want stel, op een schone lentedag had Mietje een oogje op Jantje. Wisten die jongelui veel dat ze dezelfde vader deelden … Hoe de pastoor dat aanpakte, willen we het weten? Geloof me, ’t waren sloebers, onze voorvaderen!
Weet je, zegt ineens mijn vrouw, ’t is vandaag de achtste maart! Mijn verbaasde blik. Wel ja, Wereld Vrouwendag! Ergens voor de Eerste Wereldoorlog legden op een achtste maart in Amerika voor het eerst meisjes en vrouwen het werk neer in de fabrieken!
Trouwens, hoe vrouwelijk is die afficheverzameling van jou eigenlijk, wil ze nog weten. Na wat zoeken diep ik enkele exemplaren op. Niet van zó lang geleden, maar toch met een redelijk gezegende leeftijd. Die hebben het over meisjes en het toch behoorlijk stereotype perspectief dat hen op school werd geboden.
Die avond ontkurken we een flesje.
Zegt zij, we klinken op Vrouwendag! Op al onze voormoeders, vul ik aan.
Vrouwendag ? Waarvoor nog nodig ? Ik had 2 grootmoeders die reeds na WO1 hun ‘mannetje’ stonden.
De ene had een kleine, ‘in het wilde’ geadopteerd door mijn grootvader begin jaren 1920. De andere was niet van aard het ‘meisken’ te zijn, na jaren gewerkt te hebben in Brussel ten dienste van een ‘Madam’. Toen – in de jaren dertig – mijn grootvader vond dat een biefstuk niet goed was voor zijn dochter – mijn moeder – repliceerde ze kort en goed “Als het niet goed is voor haar, is het ook niet goed voor jou” en gooide de zijne in de stoof.
Dat waren toen al vrouwen die geen vrouwendag nodig hadden.
En wat stambomen en kwartierstaten betreft heb ik al meer dan één scheve schaats in mijn familie ontdekt. Daar ben ik niet beschaamd om.
Integendeel, mij lijkt het boeiend te ontdekken wanneer, waarom en hoe.
Meneer Recour, ik dien u graag van antwoord omtrent de noodzaak van een vrouwendag.
De positie van de vrouwen in uw familie mag dan gunstig ogen, er zijn nog meer dan werkpunten genoeg om een vrouwenstrijd te voeren. Tenzij u voorbijgaat aan, bijvoorbeeld, de ondervertegenwoordiging van vrouwen aan de top van bedrijfswereld èn politiek. Tenzij u geen oog hebt voor het onevenwicht in verloning, ook in de sport.
Er is de situatie van ontelbaar vele vrouwen in landen waar hun rechten met voeten getreden worden. Daarvoor kijken we – soms terecht – naar andere culturen en werelden, maar u hoeft niet eens voorbij de grenzen van ons werelddeel te gaan. De teneur in sommige regimes in Europa zijn wat dat betreft ronduit verontrustend.
Uw vraag ‘Vrouwendag? Waarvoor nodig?’ is op zich ronduit verontrustend.
Mooi verhaal, Pol. groetjes Herman
Mooi stuk!
Saar, de aanhef was wellicht verkeerd geformuleerd. Mijn punt was dat er al sinds onheuglijke tijden STERKE vrouwen geweest zijn die zich niet lieten doen door mannen.
Dat we ondertussen stilaan een weg hebben afgelegd kan mij alleen verheugen en niet ‘verontrusten’ na 50 jaar huwelijk, twee dochters, twee volwassen kleindochters en als laatste werkplaats de leiding over 7 vrouwen, die zelf zeiden dat ze tevreden waren dat een ‘man’ hun ‘baas’ was, ook dat was een statement en komt niet van een vrouwonvriendelijke macho.
Mooi stuk!